Plafondschilderingen uit de 19de eeuw
Bij verbouwingswerkzaamheden in het pand Oude Dieze 17 zijn in 2016 op twee stucplafonds schilderingen gevonden. De plafonds dateren uit de late 19de eeuw. Steeds meer blijkt dat dit soort plafonds niet eenvoudig wit, maar vaak ook heel kleurig waren.
Nadat dit rijksmonument jarenlang werd gebruikt als kantoor, werd het in 2016 verbouwd tot woonhuis. Met die bestemming bouwde de Bossche architect Jacob van Vechel het kort na 1764. Onbekend is of hij er zelf ook heeft gewoond.
Rond 1900 woonde de drukker en boekhandelaar B.W.M. Lutkie in het huis. Vermoedelijk is hij degene geweest die opdracht heeft gegeven voor het vernieuwen van het interieur en het maken van de beschilderde plafonds.
Ontdekking
Bij de voorbereidingen voor de restauratie van het stucwerk ontdekte restaurateur Bjorn Fleuren de schilderingen. Het gaat om een versiering met neorenaissance-elementen die langs de lijst en rond het middenornament is aangebracht. Daarvoor zijn sjablonen gebruikt, gecombineerd met uit de hand geschilderde elementen. Als ondergrond zijn verschillende beige/bruine kleuren toegepast, waarmee ook de stucornamenten zijn gekleurd.
De plafonds bevinden zich in de voor- en achterkamer op de begane grond en zijn bijna identiek. Rondom is iets voor de muur een brede geprofileerde lijst aangebracht met versiering op de hoeken. Een groot rond ornament bevindt zich in het midden van elk vertrek.
Unieke vondst
In ’s-Hertogenbosch zijn bij bouwhistorisch onderzoek verschillende beschilderde stucplafonds gevonden. Sommige daarvan zijn bijzonder rijk uitgevoerd, zoals in Hinthamerstraat 207 en Peperstraat 2. Wat het plafond in Oude Dieze 17 bijzonder maakt is dat de schildering niet rechtstreeks op het stucwerk is aangebracht, maar op linnen doek. Het verlijmen hiervan moet gezien het grote oppervlak een hele kunst zijn geweest. Onbekend is waarom voor deze werkwijze is gekozen. Mogelijk hoopte men op deze manier te voorkomen dat scheuren het stucwerk op den duur gingen ontsieren.
Restant van de beschilderde stucplafond in Peperstraat 2.
Mode uit de 19de eeuw
De bruine kleuren en gestileerde krullen maakte oorspronkelijke deel uit van een donker interieur. Een dergelijke stemmige sfeer was aan het eind van de 19de eeuw in de mode. De plafonds lijken dan ook niet direct te passen in een licht hedendaags interieur. Toch gaat de nieuwe de eigenaar van het pand de uitdaging aan en laat naast het stucwerk ook beide schilderingen restaureren.
De plafonds in Oude Dieze 17 vormen waardevolle voorbeelden van laat 19de-eeuwse interieurafwerking in ’s-Hertogenbosch. De kennis daarover is tot nog toe beperkt. De uitvoering waarbij schildersdoek als ondergrond is gebruikt, maakt het tot een uniek voorbeeld van deze werkwijze.
Geschreven door Maarten Enderman
