Inden Salvatoer (woonhuis Jheronimus Bosch)

Aan de noordzijde van de Markt stond het smalle, diepe huis ‘Inden Salvatoer', waar Jheronimus Bosch met zijn vrouw Aleid vanden Meervenne woonde tot zijn overlijden in 1516. Later werd dit pand 'Het Root Cruijs' genoemd. Het huis bestond uit een voorhuis, een achterhuis, een tussendeel en een tweede achterhuis dat iets smaller was dan het perceel. Het erf achter het huis liep door tot aan de Binnendieze, waar ook nog een brug was die bij het huis hoorde.

Een detail uit het schilderij 'De Lakenmarkt' met woonhuis van Jeroen Bosch, circa 1530.

Het huis was geheel onderkelderd met tongewelven die met trappen te bereiken waren vanaf de straat, en halverwege het huis. Deze kelders zijn tot op de dag van vandaag bewaard gebleven onder het huidige, negentiende-eeuwse huis. Bovengronds staan alleen kleine delen van de zijmuren van het Boschhuis nog overeind. Hierdoor is weinig meer te zeggen over de verdere indeling van het laat-middeleeuwse huis. De voorgevel in de tijd van Bosch is bekend door het schilderij van de Lakenmarkt. Het was een indrukwekkende trapgevel met veel kruisvensters en blindnissen. Door de gekanteelde trapgevel nog wat hoger op te trekken dan voor het huis eigenlijk nodig was, leek deze nog indrukwekkender en belangrijker. Het niet precies bekend wanneer deze schermgevel werd gebouwd, maar vermoedelijk werd deze al door een eerdere eigenaar dan Bosch opgetrokken.

De moderne 3d-technieken maken het mogelijk om de twee Bosch-huizen aan de Markt, uit de rij te plukken en naast elkaar te zetten. Wat opvalt is het enorme schaalverschil tussen het grote woonhuis, en het piepkleine atelier.

Het is te berekenen dat het woonhuis aan de noordzijde wat betreft het volume bijna zes keer groter is dan het atelier aan de zuidoostzijde van de Markt. Bovendien heeft het woonhuis een groot perceel tot aan de Binnendieze achter het huis, terwijl het atelier het moet doen met een miezerig binnenplaatsje. Hoewel de historische bronnen er niets over zeggen, is het niet erg waarschijnlijk dat er slechts twee mensen woonden in het enorme huis. Het is aannemelijk dat, net zoals het wel bekend is van andere huizen aan de Markt, delen zoals kelders en achterhuizen waren verhuurd als woning of ambachtelijke ruimten.

Markt 61 in 2016. (Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)

De huidige gevel en de indeling dateren uit de 19e eeuw. Ook de ligging, aan de meer prestigieuze noordzijde van de Markt verraadt dat beide echtelieden in goeden doen waren.