Bolwoningen op de Bossche monumentenlijst
De gemeente ’s-Hertogenbosch breidt de monumentenlijst uit met acht panden en complexen. Dit heeft het college van Burgemeester en Wethouders op 19 april besloten. Het gaat hierbij om monumenten in Maaspoort en op Zuid. Ook zijn op het Kruithoornterrein, in het Gasthuiskwartier en naast het Kruithuis nieuwe monumenten aangewezen. Plaatsing op de monumentenlijst zorgt ervoor dat gebouwen bewaard blijven voor de toekomst.
De bolwoningen in de Maaspoort in 1989
Beschermen en bewaren
De nieuwe monumenten zijn de bolwoningen in de Maaspoort, vier schoolgebouwen in Zuid, een paar gebouwdelen op het Kruithoornterrein, de oude militaire bakkerij naast het Kruithuis en de Oude Apotheek op het oude ziekenhuisterrein in het Gasthuiskwartier. Ze staan vanaf nu op de gemeentelijke monumentenlijst omdat ze stuk voor stuk bijzonder zijn.
De Oude Apotheek en de oude wapen- en munitiefabriek De Kruithoorn zijn bijvoorbeeld belangrijk door hun historische betekenis voor de stad. De vier schoolgebouwen in Zuid zijn goede voorbeelden van naoorlogse scholenbouw. De architectuur en de functie van de oude militaire bakkerij zijn ook bijzonder. Dit komt door de ligging in het militair ensemble. Verder zijn de bolwoningen een uniek voorbeeld van experimentele woningbouw in de jaren 1980.
Een plekje op de monumentenlijst betekent dat het monument beschermd wordt. Slopen mag dan niet meer. Ook mogen de eigenaren niet zomaar verbouwen. Bij een restauratie kan een eigenaar wel in aanmerking komen voor subsidie. Het belangrijkste is dat de cultuurhistorische waarden van een gebouw behouden blijven.
De Sint Jacobschool: één van de vier schoolgebouwen in Zuid die vanaf nu op de monumentenlijst staan
Bolwoningen
Ook de Bossche bolwoningen zijn dus vanaf nu een gemeentelijk monument. De 50 bolwoningen zijn gebouwd uit landelijke subsidies voor experimenteel bouwen. Het doel van de ontwerper, Dries Kreijkamp, was het ontwikkelen van een energiezuinige woning van moderne bouwmaterialen.
De woningen staan nu bekend als ‘tiny houses’ uit de periode van de ‘post-65-architectuur’. Tijdens het Eurovisie Songfestival van 2021 waren de verhoogde bolvormige huizen ook te zien. Met deze aandacht kwam het doen van onderzoek naar de bolwoningen in een stroomversnelling. De CDA-raadsfractie vroeg om de architectuur- en bouwhistorische waarden verder te onderzoeken van de woningen. Door dat onderzoek is besloten de woningen op de gemeentelijke monumentenlijst te zetten.
Luchtopname van de bolwoningen
Tijdsperioden
Met uitzondering van de Oude Apotheek zijn alle gebouwen die nu op de lijst komen gebouwd in de 20e eeuw. Het is belangrijk dat er op de lijst monumenten uit alle tijdsperioden staan. Veel zijn gebouwd tussen de late middeleeuwen en de periode vlak na de oorlog. Daarom krijgen nu ook meer gebouwen uit nieuwere bouwperiodes een plekje. Omdat er al veel panden uit deze periode zijn gesloopt, is het juist belangrijk om ze te beschermen.
1165 panden en complexen hebben op dit moment een beschermde status. Op de monumentenlijst staan al een aantal gebouwen die in de afgelopen zestig jaar zijn gebouwd. Denk hierbij aan het provinciehuis, het Cementrum en het Sint Janslyceum. Aan dit rijtje is nu dus een aantal nieuwe gebouwen toegevoegd, zoals de Bossche bolwoningen.
Wil je meer weten over alle Bossche monumenten? Neem dan een kijkje op onze monumentenkaart.