Een eeuwenoud monument energieneutraal: kan dat?

De bewoners van de Hinthamerstraat zal het maandagochtend niet zijn ontgaan: nog voordat de zon opging, tilde een grote hijskraan boorapparatuur over de huizen.

“De boringen voor onze grondwarmtepomp beginnen”, vertellen de huiseigenaren Hidde-Jan Lemstra en Marloes Stuurop, “we krijgen best veel reacties op onze aanpak. Veel mensen lijken te denken dat moderne verwarming en een heel oud pand niet samen gaan, maar het tegendeel is waar. Met de huidige mogelijkheden kun je ook een monumentaal pand energiezuinig maken.”

De Gulden Engel

Ruim vijf eeuwen geleden is het huis van Hidde-Jan en Marloes gebouwd. Als je in die tijd door de straat liep, zag je een klein voorhuis met daarachter een hoger achterhuis. In de 19^e eeuw is het voorhuis op gelijke hoogte gebracht. Het monument zoals we het nu kennen, komt dus grotendeels uit de late middeleeuwen. In de jaren ’70 van de 20^ste eeuw is het voor het laatst grondig verbouwd en gerestaureerd.

Hinthamerstraat na de laatste verbouwing. De foto is gemaakt in 1980. Bekijk in Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch

Inspirerende monumenten

De huidige eigenaren stellen zichzelf nu voor een uitdaging. Ze willen hun eeuwenoude huis zo duurzaam mogelijk maken. Marloes en Hidde-Jan zijn niet de eerste Bosschenaren die deze stap zetten. Ze laten zich inspireren door andere duurzame monumenten in de stad.

Via Erfgoed ’s-Hertogenbosch kwamen Marloes en Hidde-Jan in contact met een architectenechtpaar dat woont in de oude smederij aan de Sint-Jorisstraat. In dit herkenbare Bossche monument is de transformatie naar een duurzame woning al voltooid. De verwachting is dat in 2021 de energiemeter in de smederij zelfs helemaal op nul staat.

Andere inspirerende monumenten zijn de Mariënburg en De Drie Mollen. Tijdens de restauratie van de laatstgenoemde koffiebranderij in de Hinthamerstraat zijn duurzame en ecologische materialen gebruikt, zoals houtvezelplaten en kalkverf. Waar mogelijk is wandverwarming en dubbel glas geplaatst.

Het voormalig Mariënburgklooster aan de Sint Janssingel heeft een warmte-koude opslag die het monument verwarmt en koelt. Dit bespaart zo’n 155.000 m³ aardgas per jaar. Verder zijn de muren, ramen en daken aan de binnenkant geïsoleerd en is LED-verlichting met een Dali schakeling en aanwezigheidsdetectie geplaatst. Het effectief gebruik van ruimten biedt mooie kansen voor verduurzaming.

Aanpak in de Hinthamerstraat 

Om van hun huis in de Hinthamerstraat ook een inspirerend succesverhaal te maken, hebben Marloes en Hidde-Jan aardgas uitgebannen in het monument. Ze kiezen voor een aardwarmtepomp. Dit is een zo duurzaam mogelijke bron van warmte die de uitstraling van het pand op respectvolle wijze behoudt.

Marloes en Hidde-Jan: “We zijn inmiddels afgesloten van het gas. Een groot aantal voorbereidende werkzaamheden is uitgevoerd door onze installateurs, Jan en Pierre Saris, maar deze boring is toch wel de kers op de taart. Hierna wordt de warmtepomp geïnstalleerd en kan het pand weer worden verwarmd. Net op tijd voor de echt koude maanden!”

Monumentvriendelijke isolatie van de vloer

Verder krijgt het hele middeleeuwse pand groene monumentvriendelijke isolatie door middel van schapenwol, centrale balansventilatie en laagtemperatuurradiatoren en vloerverwarming. Hidde-Jan en Marloes zetten ook in op ‘quickwins’, dit zijn eenvoudige aanpassingen die het monument duurzamer. Denk bijvoorbeeld aan waterbesparende kranen, ledverlichting en het dichten van kieren bij ramen.

Met deze aanpassingen hopen de eigenaren van het huis in de Hinthamerstraat de jaarlijkse CO2-uitstoot met zo’n 60-65% te verminderen. Marloes en Hidde-Jan: “Het energiezuinig maken van een monumentaal pand is iets dat hoog op onze wensenlijst stond en het is erg gaaf dat dit nu realiteit wordt!”