Oudste middeleeuwse Bossche protocollen ontsloten

Tientallen jaren heeft hij er thuis in zijn vrije tijd aan gewerkt. Stan Ketelaars uit Rosmalen heeft er zijn passie van gemaakt om middeleeuwse archiefstukken te ‘ontcijferen’. En hij deed dat met een van de moeilijkste teksten die in Nederland te vinden zijn: de Bossche Protocollen.

Deze unieke optekeningen van de Bossche schepenbank, bewaard van het jaar 1367 tot 1811 bestaan uit akten van overdracht van huizen en gronden in stad en Meierij van ’s-Hertogenbosch. Extra moeilijkheid is, dat de teksten tot ca. 1500 in minder goede staat zijn, in het Latijn zijn geschreven en vol met afkortingen staan.  

Werkaantekeningen

De bewerkingen van Ketelaars beslaan de oudste protocollen, van 1367 tot en met 1406. De bijna tweehonderd ‘vertalingen’ met elk tientallen pagina’s kunnen voor veel onderzoekers in deze lastige bronnen helpen.

Ketelaars heeft heel precies de protocollen getranscribeerd en vertaald uit het Latijn naar het Nederlands. Natuurlijk wanneer de tekst overgebleven en deze voor hem te ‘ontcijferen’ was. Daarbij heeft hij bij zijn transcripties veel aantekeningen gemaakt die hij meestal in voetnoten bij de tekst heeft opgenomen. Ook deze aantekeningen worden online gepresenteerd.

Stan Ketelaars 'ontcijferde' Bossche Protocollen 

Ketelaars zegt hier wel bij: “De lezer moet er wel rekening mee houden dat dit een soort ‘werkaantekeningen' zijn. Meestal zijn het verwijzingen naar andere vindplaatsen, maar het kan ook zijn dat het alleen om een vermoeden gaat of een overweging”. Maar ook deze kunnen anderen helpen verder te komen met hun onderzoek. Behalve de Bossche Protocollen heeft Ketelaars ook de oudste stadrekeningen van 1399-1406 en de leesbare gedeelten van het oudste vonnisboek voor de periode 1366-1419 uitgewerkt. 

Online

Tot voor kort was een deel van deze transcripties alleen in papieren vorm te raadplegen in de studiezaal van Erfgoed 's-Hertogenbosch. Vanaf nu zijn de bewerkingen digitaal en in de meest recente versie op de onze website te raadplegen en downloaden.

Vragen

Heb je hulp nodig bij onderzoek? Stuur dan een e-mail naar onze archivarissen. Tijdens werktijden zijn zij ook telefonisch en via de chatfunctie op onze website te bereiken. 

Voorbeeld transcriptie Bosch protocol

Dit is een vertaling van een fragment uit het Bosch Protocol nr. 1180, folio 14 verso van donderdag 2 oktober 1393:

Gerardus van Derenborch en zijn vrouw Elizabeth, dochter van wijlen Johannes Kemerlinc verkochten aan Willelmus Hels een stuk land in Rosmalen, achter de kerk, tussen Henricus Grieten soen enerzijds en Johannes, zoon van wijlen Gerardus Bathen soen anderzijds.