40.000 stenen brengen 13e-eeuwse Bossche stadsmuur terug
De werkzaamheden voor het nieuwe Herman Moerkerkpark zijn gestart in 2022. Hiervoor zijn meer dan 40.000 metselstenen gebakken die perfect passen bij de 13e-eeuwse stadsmuur van ’s-Hertogenbosch. Met deze nieuwe stenen heeft de historie van de oudste stadsmuur weer zichtbaar gemaakt.
Vakman aan het werk met de verschillende stenen en bijbehorende mallen
De eerste stadsmuur
Op steenworpafstand van de Markt - aan het Herman Moerkerkplein - liggen de laatste resten van de eerste stadsmuur van ’s-Hertogenbosch. Hier is ook nog het restant van de 13e-eeuwse waterpoort zichtbaar. Tijdens de herinrichting van dit gebied hebben we het verval van dit bijzondere metselwerk gestopt.
De proefopstelling met verschillende stenen
Perfecte stenen
Om het metselwerk te restaureren en de oude stadsmuur voor een deel terug te brengen in het straatbeeld zijn meer dan 40.000 nieuwe metselstenen gebakken. De stenen moeten perfect passen bij de 13e-eeuwse restanten. Deze middeleeuwse stenen zijn veel groter dan hedendaagse bakstenen, zogenaamde kloostermoppen. Ze komen veel voor in oude kerken, kastelen en kloosters.
Verschil tussen een hedendaagse baksteen (onder) en de kloostermoppen van de fabriek Zilverschoon (boven)
Het projectteam van de gemeente, Erfgoed ’s-Hertogenbosch, restauratieaannemer Nico de Bont en steenfabriek Zilverschoon Randwijk zijn hiermee aan de slag gegaan. Eerst is het 13e-eeuwse metselwerk nauwkeurig onderzocht. De soort klei waarmee de stenen worden gemaakt en andere eigenschappen van de steen - zoals afmeting, kleur en structuur - zijn vastgesteld. Daarna was het tijd om verschillende proefstenen te maken en te beoordelen. Daaruit is de steen gekozen die het beste past bij de uitstraling van het oude metselwerk.
Het selecteren van de juiste proefsteen
Het recept
Je kunt het maken en bakken van de stenen vergelijken met koken. Door nauwkeurig het recept te volgen - bestaande uit verschillende ingrediënten zoals rode en zwarte klei - krijg je de juiste variatie in kleur, uitstraling en hardheid. En zo hebben de metselstenen de juiste kwaliteit en zijn ze bestand tegen verschillende weersinvloeden. In totaal heeft steenfabriek Zilverschoon zo’n 40.000 tot 45.000 nieuwe metselstenen voor het Herman Moerkerkpark gemaakt.
Het recept en de stenen voordat ze de oven in gaan
De Provincie Noord-Brabant heeft de restauratie en herbestemming van het Herman Moerkerkpark mede mogelijk gemaakt door een subsidie.
