De overstroming van de A2: Opnieuw watersnood
1995 | Tijd van televisie en computer
In 1995 hield Nederland zijn adem in. Het water in de rivieren was zo hoog komen te staan dat de dijken in het rivierengebied elk moment konden breken. Een kwart miljoen mensen moesten hun huis verlaten tijdens een van de grootste evacuaties in de Nederlandse geschiedenis. In ’s-Hertogenbosch begaf een van de dijken het. Het Bossche Broek en de A2 kwamen onder water te staan. Om dit soort overstromingen in de toekomst te voorkomen, kregen de rivieren in Nederland in de jaren erna meer ruimte.
Surfer Max van Noorden jr. op de A2 tijdens de overstroming in 1995. Afbeelding: Erfgoed 's-Hertogenbosch, Van Noorden.
Dijkdoorbraak
In 1994 beleefde Nederland een zeer natte decembermaand. Het water in de rivieren steeg enorm. Grote stukken van het Maasdal in Zuidoost-Nederland waren al onder water gelopen. Ook in ’s-Hertogenbosch waren alle ogen op het stijgende water gericht. De Dommel en de Aa hadden moeite om het water binnen hun oevers te houden. Toen het ook in januari veel bleef regenen, vreesden Bosschenaren het ergste.
Op 30 januari 1995 ging het mis. Om half acht ’s avonds brak er ter hoogte van Chalet Royal een dijk van de Dommel door. Het water gutste met veel geweld door het gat in de dijk. Al snel stond het hele natuurgebied Bossche Broek onder water. Tot overmaat van ramp bezweken ook de metershoge kades langs de A2. De snelweg kwam voor een groot deel onder water te staan. Plotseling leek ’s-Hertogenbosch aan een groot meer te liggen.
Het water in de Binnendieze van 's-Hertogenbosch staat in 1995 heel hoog. Afbeelding: Erfgoed 's-Hertogenbosch, Van Berkum.
Schuurtjes aan de Vughterweg staan onder water in 1995. Op de achtergrond is het Bossche Broek verdwenen in het water. Afbeelding: Erfgoed 's-Hertogenbosch, Haverkamp.
Nasleep van de ramp
Omdat ’s-Hertogenbosch veilig en hoog op een zandrug ligt, viel de schade aan de stad zelf gelukkig mee. Er liepen vooral veel kelders onder water. Ook rondom de stad werden ongelukken voorkomen, onder meer doordat de politie de snelweg uit voorzorg had afgezet. Ondertussen waren brandweermannen en mensen van Rijkswaterstaat druk in de weer in het Bossche Broek. Met roeibootjes probeerden ze zo veel mogelijk dieren als reeën, konijnen en fazanten uit het water te redden.
Na twee natte weken zakte het waterpeil weer naar een normaal niveau. Het Bossche Broek kwam weer droog te liggen en ook de A2 kon weer open. Het gat in de dijk werd gedicht met grote betonnen platen. Wel bleef er een permanente herinnering achter. Toen het water met grote kracht door de dijk brak, vormde zich een ronde diepe plas. Dit soort diepe plassen die bij dijkdoorbraken ontstaan, noemen we wielen. Het wiel bij het Bossche Broek is tot nu toe het jongste wiel van Nederland.
De snelweg A2 bij 's-Hertogenbosch onder water in 1995. Afbeelding: Erfgoed 's-Hertogenbosch, Haverkamp.
Sluisdeuren in de vestingwerken van 's-Hertogenbosch. De oude stadsmuren beschermen de binnenstad nog steeds tegen hoog water. Afbeelding: gemeente 's-Hertogenbosch.
Een nieuwe aanpak
Het hoge waterpeil van 1995 schudde Nederland wakker. In voorgaande jaren werd het verhogen van dijken gezien als de beste manier om overstromingen tegen te gaan. Maar 1995 had bewezen dat deze aanpak niet voldoende was. De overheid kwam al snel met een nieuw plan: het Deltaplan Grote Rivieren. Voortaan moesten de rivieren meer ruimte krijgen. Dit gebeurde onder andere door dijken te verleggen en zogenaamde bergingsgebieden aan te wijzen.
In ’s-Hertogenbosch vormt het Bossche Broek tegenwoordig zo’n waterbergingsgebied. Dit is sinds 1995 mogelijk door de aanleg van hoge dijken langs de A2. Wanneer er te veel water door de Dommel stroomt, wordt een deel van dit water naar het Bossche Broek geleid. Het water wordt daar vastgehouden totdat het waterpeil in de Dommel weer lager is. Vervolgens wordt het water teruggepompt de Dommel in.
In het Bossche broek kan water vastgehouden worden tot het waterpeil weer daalt. Afbeelding: gemeente 's-Hertogenbosch.
Toekomst
Door klimaatverandering gaat het in de toekomst steeds vaker en harder regenen. Ook stijgt de zeespiegel, wat het moeilijker maakt voor rivieren om hun water op zee af te voeren. De kans op overstromingen zoals in 1995 neemt dus alleen maar toe. Gelukkig hebben de rivieren sindsdien een stuk meer ruimte gekregen. In geval van hoogwater is er nu genoeg ruimte voor de rivier om te overstromen zonder dat het mensen, dieren of gebouwen in gevaar brengt. Toch moeten we de rivieren goed in de gaten houden om situaties zoals die in 1995 te voorkomen.
