Standbeeld Jeroen Bosch
Tegenover de Kleine Winst staat een standbeeld van misschien wel de bekendste Bosschenaar ter wereld: Jeroen Bosch. Het lijkt alsof het beeld van de beroemde schilder daar altijd heeft gestaan. Toch is dat niet het geval. Wist je dat sinds zijn onthulling het standbeeld diverse keren is verplaatst?
Het standbeeld van Jeroen Bosch op de Markt.
Het idee voor het standbeeld
Het idee voor het standbeeld ontstond in 1926. Burgemeester F.J. van Lanschot vond het maar niets dat in ’s-Hertogenbosch alleen een paar straatnamen verwezen naar haar grootste inwoners. Een bezoek aan een onthulling van een standbeeld in Oisterwijk bracht hem op een idee.
De burgemeester besloot dat hij een standbeeld voor Jeroen Bosch wilde oprichten. Samen met stadsarchivaris Henri Ebeling en letterkundige Vincent Cleerdin sprak hij af dat het beeld er op 19 september 1929 moest staan. Over geld hadden ze het niet. Een eerste inzamelingsactie bracht niet veel op, waardoor het plan bijna niet leek door te gaan.
Tweede van links Vincent Cleerdin bij de viering van zijn 25 jarig jubileum bij de gemeente.
Portret van Henri Ebeling.
Op 11 maart 1929 was Van Lanschot 12,5 jaar burgemeester. Om dit te vieren riepen de makers van het radioprogramma Luistervinken in hun uitzending op om geld te doneren. Burgemeester Van Lanschot richtte een fonds op waar dit geld gebracht kon worden en besloot het opgebrachte geld te besteden aan het standbeeld. Beeldhouwer August Falise ging aan de slag en begin 1930 was het bronzen beeld klaar.
De onthulling op de Markt
Op 17 juni 1930 stroomden honderden mensen toe om de onthulling van het standbeeld mee te maken. Het beeld werd midden op de Markt geplaatst. Eerst was er een officiële bijeenkomst in het Stadhuis. Tijdens deze bijeenkomst zongen verschillende kinderkoren op de Markt.
Nadat de gasten uit het Stadhuis hun plek op de Markt hadden ingenomen, vertelde burgemeester Van Lanschot hoe het beeld tot stand was gekomen. Hij grapte dat het beeld negen maanden te laat af was, maar dat “een mens nu eenmaal negen maanden nodig heeft om zich te ontwikkelen en ter wereld te komen”. Hij bood het beeld aan de gemeente aan, wat wethouder Van Meerwijk namens de gemeente graag accepteerde.
Burgemeester van Lanschot tijdens zijn toespraak bij de onthulling van het standbeeld van Jeroen Bosch. Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)
De jeugd defileert langs het standbeeld van Jeroen Bosch, vlak na de onthulling. (Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)
Beeldhouwer August Falise bij het standbeeld na de onthulling. (Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)
Verplaatsingen
De Markt werd in 1953 opnieuw bestraat. Het standbeeld van Jeroen Bosch kon hierdoor niet op zijn oude plek blijven staan. De krant ‘Het Huisgezin’ ontving veel ingezonden brieven. Sommige briefschrijvers vonden dat er een betere weg aangelegd moest worden op de Markt. Het standbeeld mocht daar best voor verdwijnen. Andere schrijvers vonden dat het beeld terug moest naar de originele plek. Uiteindelijk besloot het college om het beeld tegenover het Stadhuis te zetten. Ook kreeg het beeld een nieuwe sokkel. Op 11 december 1953 werd het beeld op zijn nieuwe plek geplaatst.
De bestrating van de Markt is verwijderd. Vlak hierna werd het beeld verplaatst. (Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)
Het standbeeld op zijn nieuwe plaats tegenover het Stadhuis. (Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)
In de jaren daarna bleef het rustig rond het beeld. Het beeld trok veel aandacht tijdens het Jeroen Boschjaar van 1967. In januari 2001 werd voor een maand het palet van het standbeeld ingekleurd. Dit gebeurde naar een idee van kunstenaar Duke Burgerhof. Het college gaf toestemming aan de stichting Bossche Nova om de kleuren aan te brengen. Deze stichting had ook de coördinatie over het Jeroen Boschjaar van 2001.
De gemeente besloot in 2007 om de Markt compleet te verbouwen. De meeste oudere onderdelen van de Markt, zoals het Puthuis, verdwenen. Het beeld van Jeroen Bosch mocht blijven staan, omdat de schilder aan de Markt gewoond had. Maar ook nu kon het standbeeld niet op zijn plek blijven. Het beeld van Jeroen Bosch verhuisde naar een stukje grond recht tegenover de Kleine Winst. Het is aannemelijk dat Jeroen Bosch in dit gebouw zijn jeugdjaren doorbracht.
Het beeld van Jeroen Bosch op zijn plek tegenover de Kleine Winst. Foto tijdens de lichtshow in het Jeroen Boschjaar 2016.
