Bijltjesdag
Vlak na de bevrijding wilde een deel van de Nederlandse bevolking wraak nemen op andere Nederlanders die zij als 'fout' beschouwden. NSB’ers, vermeende landverraders en verklikkers werden in elkaar geslagen of opgesloten. Vrouwen en meisjes van wie men wist (of het vermoeden had) dat zij relaties hadden aangeknoopt met Duitse militairen, werden kaalgeschoren en publiekelijk vernederd. Deze afrekeningen gebeurden vaak zonder enige vorm van proces.
Ook in ’s-Hertogenbosch werden NSB’ers en zogenoemde ‘moffenmeiden’ opgepakt en door de straten geleid. Op de foto zien we een arrestatie in de Hinthamerstraat door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS).
Arrestatie in de Hinthamerstraat na de bevrijding in 1944. (Bekijk op Beeldbank Erfgoed 's-Hertogenbosch)
Arrestatie aan de Zuid-Willemsvaart in 1944.
Onschuldige slachtoffers
Met het bestraffen van de foute Nederlanders ging ook wel eens wat mis. Onschuldige mensen waren soms de pineut. Verzetsmensen hebben bijvoorbeeld in de oorlog met de Duitsers samengewerkt en net gedaan of ze NSB'er waren. Dat deden ze om de Duitse bezetter informatie te ontfutselen en om mensen te redden.
Ook de meisjes die relaties aangingen met Duitsers zijn niet over één kam te scheren. Je had de berekenende types die het met de ene Duitser na de andere aanlegden, op zoek naar het goede leven in die moeilijke jaren. Maar aan de andere kant staan de meisjes van zeventien of achttien die echt verliefd werden op een jongen, vaak ook nog een puber.
Dan zijn er nog de mensen die slachtoffer werden van roddelpraatjes. Menige burenruzie, familievete of zakelijke onenigheid werd in deze chaotische dagen afgewikkeld door de andere partij te beschuldigen van het ‘heulen met de vijand’.
Interneringskamp Vught
Opgepakte collaborateurs (en van collaboratie verdachten) werden ondergebracht in geïmproviseerde kampen, die verspreid over Nederland speciaal voor dit doel waren ingericht of die een voortzetting waren van tijdens de bezetting bestaande kampen en gevangenissen.
In Kamp Vught werden de barakken van het voormalige concentratiekamp al snel gevuld met duizenden van collaboratie verdachte Nederlanders en oorlogsmisdadigers. Kamp Vught werd het grootste interneringskamp voor collaborateurs in het bevrijde Zuiden. In 1949 ging het kamp dicht.
Tot op de dag van vandaag is het onduidelijk om hoeveel gearresteerden het precies gaat in Nederland. Cijfers onderzoekers bewegen zich tussen 120.000 en 175.000.
Bijzondere rechtspleging
Na de Tweede Wereldoorlog hebben ruim 300.000 Nederlanders de zogeheten bijzondere rechtspleging ondergaan. Zij werden beschuldigd van samenwerking met de Duitse bezetter, het in dienst treden bij de vijandelijke krijgsmacht, verraad of NSB-lidmaatschap. Van al deze mensen is een dossier aanwezig in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR).
