Duurzame restauratie Huis van Bosch
Een historisch pand als het Huis van Bosch verduurzamen is een hele uitdaging. Architect Harrien van Dijk van Verlaan en Bouwstra architecten en restauratie aannemer Nico de Bont is het gelukt om samen te zorgen voor een zo duurzaam mogelijk pand met behoud van veel oude, bijzondere details.
De kelder van het Huis van Bosch. In de vloer zijn circulair beton, vloerverwarming en oude stenen toegepast.
Duurzaam restaureren
Het Huis van Bosch is al zo lang het bestaat vrij van aardgas. Die duurzame slag hoefde dus niet gemaakt te worden. Wel zijn er verschillende andere duurzame oplossingen toegepast tijdens de restauratie in 2020-2021.
Het gerestaureerde Huis van Bosch heeft onder andere een warmtepomp. Ook is er vloerverwarming toegepast in de kelder en begane grond. Een energiezuiniger oplossing dan radiatoren. De warmte wordt bij het gebruik van vloerverwarming namelijk geleidelijk verspreid. Hiermee bespaar je energie, doordat het water minder warm hoeft te worden gestookt dan bij het gebruik van radiatoren. Een gebalanceerde luchtventilatie zorgt ervoor dat er voldoende verse lucht is, maar er geen warmte verloren gaat.
Boven de oorspronkelijke binnenplaats van het pand komt een glazen kap met geïntegreerde zonnepanelen in de glasplaten. Deze functioneren als een soort zonwering waardoor er minder koeling nodig is en gaan onder andere stroom leveren aan de LED verlichting in het pand. Daarnaast wordt al het enkele glas in de oude buitenramen vervangen door geïsoleerd monumentenglas. De oude ramen en kozijnen worden hersteld en blijven behouden.
Isoleren
Delen van de dakconstructie zijn uit de15e eeuw, deze zijn ook na de restauratie nog zichtbaar. Om er toch voor te zorgen dat de kap goed bestand is tegen weersinvloeden en er ook een prettige bruikbare zolderruimte ontstaat is het dak vanaf de buitenzijde geïsoleerd. De oude sporen (dunne balkjes die van de dakvoet tot de nok lopen) en het spant blijven dus zichtbaar. Op de sporen wordt isolatie aangebracht en daarop komen weer de oude dakpannen. De isolatieplaten die zijn gebruikt voor het dak waren afgeschreven voor standaard gebruik, maar in het Huis van Bosch is niks standaard. Doordat de platen geen constructieve functie hebben konden ze hier in dit pand prima worden gebruikt en hoefden ze niet te worden weggegooid.
Het dak van het Huis van Bosch
De buitenmuren in het pand zijn geïsoleerd met vlas. Dit is een natuurlijk materiaal. Vlasvezels isoleren niet alleen goed, maar ze zijn ook duurzamer te produceren en het materiaal is in de toekomst goed te recyclen. Ook zorgt het voor een goede vochthuishouding en een prettig binnenklimaat wat hard nodig is in zo’n oud pand.
Tweedehands en hergebruik
De dakpannen zijn zoveel mogelijk hergebruikt. De pannen die tekort kwamen zijn tweedehands ingekocht. Ook is zoveel mogelijk hout hergebruikt. En waar mogelijk zijn oude planken en balken ingekocht om bijvoorbeeld vloeren te herstellen. Zo kwam de aannemer per toeval tijdens de inkoop van tweedehands materiaal de oude balken uit het ingestorte buurpand (Pearl) tegen. Je kunt ze nu terugvinden in het plafond van de kelder in het Huis van Bosch. Dat is nog eens 'cradle to cradle'.
Enkele muren waren zo slecht dat ze opnieuw opgemetseld moesten worden. Dit is gedaan met hergebruik van de oude stenen. De bakstenen zijn netjes schoongemaakt en met authentieke kalkmortel weer opgemetseld . Zelfs het beton dat in de kelder is gestort is niet helemaal nieuw. Hiervoor is betonpuin gebruikt dat is fijngemalen, waardoor het opnieuw kon worden toegepast.
Hergebruik van o.a. dakpannen en vloertegels
Een spantbeen is ‘aangescherft’ met oud eikenhout
Oude balken uit het ingestorte buurpand zijn gebruikt voor het herstel van het plafond van de kelder
Flexibiliteit en inventiviteit
Tijdens de restauratie van zo’n oud pand loop je regelmatig tegen onvoorziene omstandigheden aan. Soms is een balk in betere staat dan verwacht en soms tref je iets aan wat in een veel slechtere staat is dan je had verwacht. Hetzelfde geldt voor de muren. En onder oude lagen blijken vaak weer waardevolle historische details verscholen te zitten, die je toch graag wilt behouden. De kunst is om op dat moment te bekijken wat je kunt hergebruiken en/of herstellen. Duurzaam restaureren gaat niet alleen over het toepassen van isolatiematerialen en slimme installaties. Het vraagt ook flexibiliteit en inventiviteit van zowel architect als aannemer.
'Zien Verduurzamen Doet Verduurzamen'
Aflevering uit de serie 'Zien Verduurzamen Doet Verduurzamen' van de RCE. Portretten van verduurzaamde monumenten, gemaakt door MatZwart, 2021.
