Het sheddakencomplex van Interpharm
Betonskelet en sheddaken – de loodsen van Interpharm
Aan de Hofvijver staat een lang gebouw met een opvallende reeks halfronde daken. Oorspronkelijk bedoeld als loodsen voor geneesmiddelen, biedt het nu onderdak aan o.a. een brouwerijcafé, een versmarkt en een bioscoop.
De voormalige loodsen in het Paleiskwartier
In 1951 bouwde de farmaceutische groothandel Lamers & Indemans langs het spoor aan de Parallelweg een nieuw bedrijfscomplex. Naast ruimten voor de fabricage en kantoorgebouwen verrees er een reeks loodsen met een bijzondere constructie van beton en glas. Toen aan het eind van de 20e eeuw het industrieterrein werd omgebouwd naar Paleiskwartier, heeft men deze loodsen vanwege hun stedenkundige en cultuurhistorische waarden behouden.
Tussen 2003 en 2012 was het Stedelijk Museum SM’s in de loodsen gevestigd
Dr. Lamers & Dr. Indemans N.V.
De apothekers Karel Lamers en Lex Indemans startten in 1896 een firma die zich in enkele tientallen jaren zou ontwikkelen van een apotheek tot een belangrijke fabriek en groothandel van farmaceutische middelen. In de jaren 1930 was de groothandel van regionaal belang; men leverde aan huisartsen, ziekenhuizen en particuliere apotheken, vooral in Brabant, Limburg en Gelderland. Ooit was het bedrijf begonnen in een apotheek in de Hinthamerstraat.
Maar omdat de werkzaamheden en voorraden steeds uitbreidden, nam de firma telkens meer panden in de stad in gebruik. Na de Tweede Wereldoorlog leidde deze versnippering tot de behoefte alle werkzaamheden op één locatie te centreren. Nieuwbouw op het industrieterrein West was de oplossing. Er verrees een complex van opslagloodsen en fabricageruimten. In 1960 werden ook de kantoren – die tot die tijd in de Bossche binnenstad aan de Wolvenhoek/Waterstraat waren gevestigd – hier ondergebracht.
De apotheek van Lamers en Indemans in de Hinthamerstraat (vierde gevel links), circa 1900. Bron: Erfgoed ’s-Hertogenbosch.
Een groothandel van landelijk belang
Kern van de bedrijfsactiviteiten werd intussen steeds meer de groothandel. In de jaren 1960 bezette Lamers & Indemans als farmaceutische groothandel landelijk gezien de vierde plaats. Het bedrijf telde in 1963 750 werknemers en had een jaaromzet van 40 miljoen gulden. In de jaren daarna groeide het bedrijf verder, mede door overnames en fusies. Bij het honderdjarig bestaan in 1996 was Interpharm (zoals het bedrijf sinds 1972 heette) een bedrijf met 870 werknemers en een omzet van 1,4 miljard gulden.
Het bedrijf was intussen, en is nu nog steeds, een leidende farmaceutische groothandel. Door automatisering en mechanisering is men in staat vanuit ’s-Hertogenbosch binnen enkele uren speciale medicijncombinaties aan te leveren aan apothekers, huisartsen, ziekenhuizen en verzorgingshuizen in het midden en zuiden van ons land. Het wagenpark van zo’n twintig bestelbussen rijdt daartoe twee à drie routes per dag. Het bedrijf is op deze manier een belangrijk onderdeel van ’s-Hertogenbosch als logistiek centrum. Bovendien is het – nu onder de naam Alliance Healthcare Nederland – onderdeel van een mondiaal opererend farmaceutisch concern.
Je vindt het bedrijf nu overigens niet meer in de Spoorzone: in 2003 is het verhuisd naar het bedrijventerrein De Rietvelden. Maar de bijzondere opslagloodsen zijn een blijvende herinnering aan de vestiging op deze plek.
Het nieuwe complex van Dr Lamers & Dr. Indemans N.V. op het nog bijna lege industrieterrein West (1953). Bron: Erfgoed ’s-Hertogenbosch.
Voorraden in de loods (1953). Bron: Erfgoed ’s-Hertogenbosch.
Loodsen met betonskelet en sheddaken
In 1951 verrees het nieuwe bedrijfscomplex van Lamers en Indemans (later Interpharm) op het industrieterrein West. Het was ontworpen door het architectenbureau Brinkman & van den Broek & Bakema uit Rotterdam (later: Van den Broek en Bakema). Dit bureau zou in later jaren nationaal en internationaal faam verwerven door hun toepassing van eigentijdse constructiemethoden en moderne materialen als beton en glas. Beroemde creaties zijn de Lijnbaan in Rotterdam en de aula van de Technische Universiteit in Delft.
De toepassing van beton en glas in een moderne constructie zien we hier ook al in de loodsen van Lamers en Indemans N.V. De constructieve hoofdopzet bestaat uit een gestort betonnen skelet, dat doorloopt in de daken en daarmee de hoofddraagconstructie vormt. Het dak is enerzijds een gebogen vorm, anderzijds een rechte zijde van glas. Hierdoor valt in het gebouw veel daglicht binnen. De gevels bestaan uit baksteen, opgemetseld tussen het betonskelet.
De bouw van de loodsen: houten formelen om de betonconstructie te kunnen storten. Bron: Erfgoed ’s-Hertogenbosch.
De restauratie van de loodsen. Door het glas van de sheddaken valt ruim daglicht binnen.
Het is mooi dat deze bijzondere gebouwen bewaard zijn gebleven en een nieuwe functie hebben gekregen. Na eerst huisvesting te hebben geboden aan het Stedelijk Museum SM’s vind je er nu bijvoorbeeld een brouwerijcafé, een versmarkt en een bioscoop. Heel passend in deze wijk met alle andere architectonische creaties: een pareltje in het Paleiskwartier!
Aan het werk in het sheddakencomplex
Elly (1950)
Elly van Pinxteren was in 1988 de eerste vrouw die als chauffeur aan de slag ging bij de hoofdvestiging van de farmaceutische groothandel.
"“Toen ik als chauffeur bij Interpharm in dienst kwam, trof ik daar veel mannen van de oude stempel. Ze gingen heel amicaal met elkaar om; er werd gefloten naar vrouwen. Voor toen heel normaal, nu zou je er een #metoo voor aan je broek krijgen. Maar ik had in dat opzicht mijn leeftijd mee. Ik was al veertig. Geen jonge blom meer, maar getrouwd en moeder van twee kinderen."
Erwin (1958)
Dat zaagtand dak, dat had Erwin de Wit (1958) nog nooit eerder gezien. Het voormalig pand van Interpharm ademde bovendien aan alle kanten een rijke historie. Eigenlijk vond hij zichzelf al te oud om iets nieuws te beginnen, maar omdat niemand anders de mogelijkheden zag, vond hij dat zij het maar moesten gaan doen.
Het resultaat: de Bossche stadsbrouwerij Jongens van De Wit. Erwin: “Onze oude gasten van vijfentwintig jaar geleden hadden ons gemist. Ik zie ze nu weer terug in onze zaak.”
